Zenon Zając

Zenon Zając urodził się 12 listopada 1959 r. w Wolsztynie (ówczesne województwo poznańskie) w domu Czesława i Heleny Zając[1]. Był najmłodszym spośród pięciorga dzieci. W 1973 r. ukończył Szkołę Podstawową im. Żegockiego w Rostarzewie[2]. Z przyczyn ekonomicznych postanowił wyjechać na Śląsk i tam szukać pracy[3]. W 1977 r. ukończył Zasadniczą Szkołę Górniczą KWK Wujek w Katowicach. 3 stycznia 1978 r. został zatrudniony w KWK „Wujek” na stanowisku młodszego ślusarza. Od 17 maja pracował w kopalni jako sortowniczy[4] (okres zatrudnienia: 3 stycznia 1978 – 15 kwietnia 1980, 17 maja 1980 – 16 grudnia 1981)[5]. Wstąpił do NSZZ „Solidarność”.

Z pewnością brał udział w proteście w dniu 16 grudnia 1981 r. W czasie akcji pacyfikacji strajku przez siły milicyjno-wojskowe otrzymał postrzał w klatkę piersiową. Zginął na miejscu. Z wykonanej w grudniu 1981 r. sekcji zwłok wynika, że wlot rany postrzałowej znajdował się z przodu klatki piersiowej po lewej stronie, pocisk przeszedł na wylot poniżej prawej łopatki uszkadzając organy wewnętrzne. Strzał został oddany z większej odległości[6].

Zenon Zając został pochowany 23 grudnia 1981 r. w Rostarzewie.

„Przed pogrzebem proboszcza w Rostarzewie mieli odwiedzić esbecy; mieli przykazać, żeby w kościele nie mówił o stanie wojennym. Pogrzeb prowadził od domu. Namówił rodzinę, żeby owinąć trumnę zielono-czarnym sztandarem, a na wieku położyć górniczą czapkę. – Pochowamy go jak górnika – miał powiedzieć matce”[7].

Był kawalerem, pozostawił narzeczoną Annę, z którą planował w niedługim czasie wziąć ślub[8]. 15 sierpnia 1990 r. został pośmiertnie odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami przez prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego, zaś 7 grudnia 1992 r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski przez prezydenta RP Lecha Wałęsę[9]W 2015 r. pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wolności i Solidarności.

Ponadto upamiętniono go wraz z innymi górnikami poległymi 16 grudnia 1981, Pomnikiem ku czci Poległych Górników z KWK „Wujek” w dniu 16 grudnia 1981 roku w okresie stanu wojennego (1991), jego imię nosi skwer w Rostarzewie (2011)[10].

 

 

 


[1] Odpis skrócony aktu zgonu, w zbiorach ŚCWiS, teczka Zenon Zając.

[2] Ankieta kwestionariusz dot. Zenona Zająca, wypełniona przez siostrę Marię Łukaszewską, w zbiorach Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności.

[3] Stanisław Zasada, Życie po śmierci, „Tygodnik Powszechny” 2006, nr 51.

[4] Ankieta kwestionariusz dot. Zenona Zająca, wypełniona przez siostrę Marię Łukaszewską, w zbiorach Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności.

[5] Archiwum Centrum Usług Wspólnych, Akta Personalne Zenona Zająca, nr 85215, kopia w ŚCWiS.

[6] Protokół oględzin i sekcji zwłok, Akta sądowe Mariana Okrutnego i 23 in., t. 1, k. 129-132.

[7] Stanisław Zasada, Życie po śmierci.

[8] Ibidem.

[9] ASCWiS, Odznaczenia dla poległych i rannych w stanie wojennym z KWK „Wujek”, Pismo Podsekretarza Stanu Ministra Spraw Krajowych Romana r. Lewickiego (kserokopia), Pismo koordynatora Zespołu ds. Badań Wydarzeń w dn. 16.12.1981r. i następnych w kopalni Wujek Herberta Szafrańca do Prezydenta RP na Uchodźstwie Ryszarda Kaczorowskiego z dn. 18.08.1992r; Pismo Kancelarii Prezydenta RP Biuro Kadr i Odznaczeń w Warszawie skierowane do Śląskiego Centrum Wolności i Solidarności w Katowicach potwierdzające nadanie odznaczenia, Warszawa 03.11.2014r., w zbiorach ŚCWiS.

[10] http://www.dziennikzachodni.pl/artykul/481843,skwer-w-rostarzewie-upamietnia-zenona-zajaca-gornika-z-kopalni-wujek,id,t.html?cookie=1, wejście z dn. 08.10.2014r. Krótki biogram Zenona Zająca można odnaleźć w Idą pancry na Wujek, Katowice-Warszawa 2011.